Żyjemy w świecie, w którym każda minuta jest na wagę złota. Brak nam czasu na przygotowanie zdrowego posiłku, nadużywamy leków i używek, miewamy sporo sytuacji stresowych a odpoczynek i aktywność fizyczna ciągle schodzą na dalszy plan.  To tylko kilka czynników, które sprawiają, że coraz częściej słyszymy o zachorowaniu na nowotwór wśród znajomych lub w rodzinie. Pomimo sporego postępu w medycynie, onkolodzy często są bezradni. Zazwyczaj stosuje się następujące metody leczenia: chirurgia, chemioterapia, radioterapia, hormonoterapia, immunoterapia. Metody te wciąż jednak sieją olbrzymie spustoszenie w organizmie pacjenta. Jeśli choremu onkologicznie uda się pokonać chorobę to często do końca życia musi borykać się z fizycznymi i psychicznymi powikłaniami leczenia nowotworu.

Do najczęstszych fizycznych problemów z jakimi może się zmagać pacjent leczony onkologicznie należą:

• Obrzęk limfatyczny:

To jeden z najczęściej pojawiających się powikłań leczenia onkologicznego i niestety bardzo często stanowi dożywotni problem. Może powstać na skutek: ucisku guza na węzły chłonne lub naczynia limfatyczne, leczenia chirurgiczne (usunięcie węzłów chłonnych, blizny i zrosty), radioterapii, chemioterapii.

Najczęściej problem obrzęku limfatycznego pojawia się u pacjentów z:

• • nowotworem piersi – obrzęk kończyny górnej, pachy, okolic piersi i łopatki po stronie operowanej
  • nowotworem prostaty, narządów płciowych, jelita grubego – obrzęk kończyn dolnych, genitaliów, podbrzusza
  • nowotworem ślinianek – obrzęk twarzy, szyi, karku

Każde usunięcie, uszkodzenie lub ucisk na węzły chłonne lub naczynia limfatyczne może przyczynić się do powstawania obrzęku limfatycznego.

Więcej informacji na temat obrzęku limfatycznego u pacjentów onkologicznych i metod jego leczenie w artykule: Rak piersi a obrzęk limfatyczny oraz w zakładce: terapia obrzęków

• Blizny i zrosty:

W leczeniu onkologicznym powstają zazwyczaj w trakcje zabiegów chirurgicznych oraz radioterapii. Warto wiedzieć, że każda blizna powinna być opracowana przez fizjoterapeutę lub osteopatę, gdyż może powodować szereg konsekwencji.

Więcej informacji znajdziesz w zakładce: Terapia blizn

 

 

 

• Ból:

W zależności od uszkodzonej lub podrażnionej struktury może przyjąć różne formy np.: piekący, ciągnący, promieniujący, kujący. Może się także pojawić w miejscu odległym od bezpośrednio poddawanego leczeniu. Bardzo często technikami manualnymi da się wyciszyć a nawet całkowicie wyeliminować dolegliwości.

 

• Zaburzenie czucia:

Zazwyczaj powstają na skutek uszkodzenia gałązek nerwowych w trakcie zabiegu chirurgicznego, radioterapii lub chemioterapii. Najczęściej objawami doskwierającymi pacjenta są: mrowienia, drętwienia, ból elektryczny, piekący, uczucie „dziwnego, obcego ciała”. Czasami te zmiany są nieodwracalne, jednak warto wiedzieć, że nerwy mają możliwość regeneracji – tym samym niejednokrotnie objawy mijają samoistnie. Istnieje także kilka technik, którymi można stymulować proces rekonwalescencji. Pacjent może wykonywać w domu między innymi: szczotkowanie, masaże, delikatne formy peelingu.

• Amputacje danych części ciała:

Amputacja to utrata pewnej masy ciała i zaburzenie informacji nerwowej z obwodu do mózgu. Stąd niestety amputacje mogę przyczyniać się m.in do: bóli fantomowych, zaburzeń symetrii i statyki ciała, zmian wzorca oddechowego, a w konsekwencji do wad postawy. Dlatego niezmiernie ważna jest indywidualna rehabilitacja oraz jak najszybsze zaopatrzenie w odpowiednio dobraną protezę.

 

 

• Poparzenia, odczyny po radiacyjne:

 

Mimo coraz lepszych urządzeń do radioterapii wciąż dochodzi do licznych poparzeń. Warto jeszcze przed rozpoczęciem naświetleń  przygotować skórę odpowiednimi kosmetykami przeznaczonymi do tego celu (np. X Rays Farmaceris). Pielęgnację można stosować również w trakcje trwania terapii, zalecam jednak wcześniejszą konsultację z radiologiem.

Kiedy jednak dojdzie do uszkodzenia skóry niezmiernie pomocną, nieinwazyjną i refundowaną przez NFZ terapią jest komora hiperbaryczna. Wystarczy poprosić lekarza prowadzącego o skierowanie (często onkolodzy nawet nie wiedzą, że jest taka możliwość).

• Niedowłady, obniżenie siły mięśniowej, uczucie słabości:

Są wynikiem całego procesu choroby oraz leczenia. Niezmiernie ważna jest tu indywidualnie dobrana dieta, aktywność fizyczna oraz regeneracja (zdrowy sen, relaksacje, medytacje). Ćwiczenia można stosować na każdym etapie trwania choroby, lecz muszą być one  dostosowane do aktualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta. Będą miały wpływ nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także psychiczne.

Powyżej przedstawiłam najczęstsze skutki fizyczne leczenia onkologicznego, na które jako fizjoterapeutka specjalizująca się w tej dziedzinie, mam możliwość pomóc. Warto jednak pamiętać, że w chorobie nowotworowej najważniejsze jest holistyczne podejście. Niezmiernie zachęcam by wśród specjalistów, którzy otaczają swoją opieką pacjentów onkologicznych byli nie tylko lekarze, ale także dietetyk, psycholog i fizjoterapeuta.

 

 

 

Mgr fizjoterapii Aleksandra Nosal